BİTİŞİKLİK KURAMLARI WATSON-GUTHRİE

Anasayfa ›› KPSS Eğitim Bilimleri Konuları ›› BİTİŞİKLİK KURAMLARI WATSON-GUTHRİE

3.663

BİTİŞİKLİK KURAMLARIWATSON-GUTHRİE
Watson’un Bitişiklik Kuramı
Davranışçılık kuramının kurucusu olarak kabul edilir. Öğrenmeyi uyarıcı tepki bitişikliği olarak açıklamıştır. Öğrenmede çevre(uyarıcıların) etkisi üzerinde durmuştur. Öğrenmenin en önemli görevi öğrenme çevresini kontrol etmektir. Bütün davranışlar koşullanma yoluyla öğrenilebilir. Öğrenmede bilişsel süreçlere tamamen karşı çıkmıştır. Öğrenmeler de pekiştirmenin ve güdünün etkisinin olmadığını öne sürmüştür. Watson’a göre öğrenmenin iki temel ilkesi vardır.
1.En son ve en sık yapılma ilkesi
Watson’a göre davranışın kalıtsal niteliği yoktur. Belli bir uyarıcıya karşı belli bir tepkiyi ne kadar çok yaparsak (yani ne kadar sık tekrarlarsak) bu uyarıcıya karşı otepkiyi tekrar yapma olasılığı da o kadar artar. Aynı şekilde ortaya konan en son tepkinin tekrar yapılma ihtimali daha falzadır. Yani bir uyarıcıya karşı yaptığımız en son tepkinin, aynı uyarıcıya karşı tekrar yapılma olasılığı diğer tepkilerin yapılma olasılığından daha fazladır.
2.Bitişiklik(yakınlık) İlkesi
Watson’a göre öğrenmenin olabilmesi için şartlı ve şartsız uyarıcıların birbirine çok yakın zamanlarda ardı ardına verilmesi yani şartlı ve şartsız uyarıcıların bitişiklik ilkesi göz önüne alınarak hemen arka arkaya verilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak Watson öğrenmede istenilen davranışın kazandırılmasında;
-En son yapılmış olmanın
-Tekrarın
-Bitişikliğin önemi üzerinde durmuştur.
Guthrie’nin Bitişiklik Kuramı
Öğrenmenin tek bir yasa ile açıklana bileceğini savunmaktadır. Öğrenmenin Tek Yasası Guthrie’ye göre öğrenmenin tek yasası bitişiklik yasasıdır. Guthrie’ye göre bir kişi belli koşullar altında yaptığı bir davranışı bir başka zaman aynı koşullarla karşılaştığında da gösterme eğilimindedir. Guthrie’nin bitişiklik ilkesi uyarıcı-tepki bitşikliğidir. Organizmaçok sayıda uyarıcı ile karşı karşıya gelmektedir. Bunların hepsine birden tepkide bulunması mümkün değildir.
Bu nedenle organizma kendisine gelen uyarıcılardan ancak küçük bir kısmına seçerek tepkide bulunur. Sonuç olarak da çağrışım sadece seçilen uyarıcıyla, gösterilen tepki arasında meydana gelmektedir. Birtepkinin ortaya çıkması için koşulsuz uyarıcının ortamda olmasına gerek yoktur. Koşullu uyarıcı ve koşullu tepkinin birlikte ortaya çıkması öğrenme için yeterlidir. Öğrenmede ödüle veya pekiştirmeye gerek yoktur. Guthrie Watson’dan farklı olarak “sıklık ilkesinden” bahsetmez.
“son yapılan tepki tekrar edilir” ilkesi benimsenir.
Öğrenmede tekrarın önemli olmadığını vurgular. Organizma bir durumda son olarak göstermiş olduğu davranışı aynı durumla tekrar karşılaştığında tekrar gösterme eğilimindedir. (sonunculuk ilkesi)
– Öğrenmeye yön veren en önemli unsur hazır oluştur.
– Unutmayı geriye ket vurma olarak açıklamıştır.
Guthrie ceza ile ilgili; Ceza cezalandırılan davranışa zıt, onun yerini alabilecekyeni bir davranış oluşturduğunda daha başarılı olur. Cezanın cezalandırılan davranışa alternatif birdavranış meydana getirmesi, cezalandırılan davranışı doğuran uyarıcının bulunduğu bir durumda verilmesi gerekir.
Böylece eski uyarıcı ve istenmeyen tepki bitişikliği yerine, yeni uyarıcı ve istenen tepki bitişikliği sağlanabilir. Cezanın acı verici olması değil, organizmaya yeni, istenilen davranışı yaptırması önemlidir.
Guthrie’ye Göre Kötü Alışkanlıkları Ortadan KaldırmaYöntemleri
Guthrie kötü alışkanlıkların ortadan kaldırılabileceğinive bunun için de üç farklı yöntem kullanıla bileceğini söylemektedir. Bunlar; eşik yöntemi, bıktırma yöntemive zıt tepki yöntemidir.
1.Bıktırma Yöntemi:İstenmeyen davranış organizmaya bıktırılıncaya (yılgınlık gösterinceye) kadar ve sıkılınca ya da yerine farklı bir davranış gösterilinceye kadar yaptırılır.
2.Zıt Tepki Yöntemi: Bireye yapmaktan kaçındığı ve hoşlanmadığı davranış, hoşlandığı ve yapmak istediği bir davranış ile birlikte yaptırılır. İstenmeyen tepkiyi ortaya çıkaran uyarıcı ya tam tersi bir tepkiye neden olması beklenen diğer bir uyarıcıyla eşleştirilir. Örneğin; okula yeni başlayan çocukta okul korkusu oluştuğunda okula bir süre annesiyle gelmesine izin vermek.
3.Eşik (alıştırma) Yöntemi: İstenmeyen davranışları, istenen davranışlara dönüştürmeyi sağlayan bir öğrenme tekniğidir. İstenmeyen davranışı meydana getiren uyarıcı organizmaya azar azar ve yavaş yavaş uzun sürede verilerek istenmeyen davranışın ortaya çıkması önlenirve istenen davranışın yapılması sağlanır. Örneğin; bütün bir yumurtayı yiyemeyen çocuğa yumurta çok küçük parçalara bölünerek azar azar verilir ve eşik olarak kabul edilen bir yumurtayı yiyebilme sınırı geçilerek bu kötü alışkanlık ortadan kaldırılır.