Fiziksel ve Psikomotor Gelişim
Fiziksel gelişim yaşa bağlı olarak bedendeki kasların, kemiklerin sinir sistemi ile motor becerilerin değişimi sürecidir. Fiziksel gelişim bedensel ve psikomotor gelişim olmak üzere iki türlüdür. Fiziksel Gelişim Dönemlerini Gösteren Tablo
1. Doğum Öncesi Dönem Döllenmeden doğum anına kadar ana rahminde bebeğin geçirdiği 280 günlük süre olarak kabul edilir.
Gen: DNA moleküllerinden yapılmış ve DNA’nın bir bölümü olan organizmanın biyolojik yapısının nesilden nesile geçmesini sağlayan canlılık şifresine denir.
Kromozom: Hücre çekirdeği içinde yer alan genleri içeren, ipliksi ya da çubuksu yapıya denir. Eşey (üreme) hücrelerinde 23 kromozom bulunur. İnsanda toplam 46 kromozom bulunur. Bunların 23 babadan gelen spermlerde, 23 de annenin yumurtasında bulunur.
Gonozom: Erkek ve kadınlarda cinsiyet üzerinde etkili olup cinsiyeti belirleyen kromozomlara denir.
Otozom: Erkek ve kadınlarda şekil bakımından aynı olan vücut kromozomlarına denir. Cinsiyet üzerinde etkili değillerdir. 22(otozom) +x(gonozom) veya 22(otozom) + y(gonozom)
Genom: Çok hücreli ya da tek hücreli canlılarda genetik materyalin tamamına denir.
Fenotip: Kalıtsal yapının duyu organlarımızla algılayabildiğimiz özelliklerine denir.
Genotip: Canlının fenotipik özelliklerinin oluşması için gereken genetik yapıya denir.
Zigot: Sperm ve yumurtanın döllenmiş haline denir.
Gamet: Eşey hücrelerinin her birine denir.
Doğum öncesi dönemde döllenmeden ikinci haftanın sonuna kadar olan süreye ovum (zigot) dönemi, üçüncü haftanın başından sekizinci haftanın sonuna kadar geçen süreye embriyo dönemi, 2. ayınbitiminden doğuma kadar olan süreye de fetüs denir. Fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönem bu dönemdir.
2. Bebeklik Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim: 0-2 yaş arasını kapsayan dönemdir. Bir bebek doğduğunda ortalama 50 cm boyunda 400 grağırlığındadır. Yaşamın ilk 12 ayında büyüme büyük birhızla devam eder. İlk 4 ay bebeğin ağırlığı doğum ağırlığının iki katına, bir yaşın sonunda ise 3 katına gelir. Boyu ise 1 yaşın sonunda yaklaşık %50 oranında artar ve 75 cm’ye ulaşır. Doğum öncesi dönemden sonra fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönemdir. Psikomotor Gelişim: Doğumdan sonra bebekte görülenbasit refleks şeklindeki istemsiz hareketlerdir. Emme,bükülme (büzülme), sürünme, kökseme
Babinski Refleksi: Bebeğin ayak tabanı parmaklardan topuğuna doğru uyarıldığında bebeğin ayağını büküp ayak parmaklarını yelpaze gibi açmasıdır.
Moro Refleksi: Bebeğin başını arkaya atıp, kollarını yana açması sonra da hızla kollarını göğsüne doğru geri çekip bedenini bükmesidir. Bunun sonunda da çoğunlukla ağlama davranışı görülür.
Palmer (Yakalama)Refleksi: Bebeğin avuç içine dokunulduğunda parmaklarını sıkıca kapatmasıdır.
Planter Refleksi: Bebeğin ayak tabanının uyarılması sonucu ayak parmaklarını büzmesidir.
Rooting (Arama) Refleksi: Bebeğin yanağına dokunulduğunda yüzünü dokunulan yöne çevirerek emme tepkisi vermesidir.
Landau Refleksi: Bebeğin yüzükoyun şekilde havada tutulmasıyla sırtını gerip boynunu kaldırmasını ifade eder.
Galant Refleksi: Bebeğin yan yatırıldığında gövde ve bacaklarını karnına doğru bükmesidir.
3. Okul Öncesi Dönem Fiziksel ve Psikomotor Gelişim: 2-6 yaşlar arasını kapsayan dönemdir. Bu dönemde bebeklik çağına oranla fiziksel gelişimde hızla düşme görülür. Erkek çocuklar bu dönemde kız çocuklarından biraz daha büyük ve ağırdır.
Psikomotor Gelişim: Koşmak, atlamak, zıplamak ihtiyacındadırlar. Bu dönemde büyük kaslar küçük kaslara oranla daha iyi kullanılmaktadır. Kaba motorkas hareketlerinde ustadırlar. Çocuklar bu dönemde üçtekerlekli bisiklete binebilir, merdivenleri tek başlarına çıkabilirler. Küçük kasları tam olarak olgunlaşmadığı için yazma, çizme, makasla kesme, ayakkabı bağlama gibi işleri ya yapamazlar ya da beklenenden daha uzun sürede yaparlar.
4. Okul Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim: 6-12 yaşlar arasındaki dönemi kapsar. Bu dönemde fiziksel gelişimde önceki yıllara göre yavaş bir ilerleme gözlenir.
Psikomotor Gelişim: Bu dönemde küçük kas becerileride gelişir ve yavaş yavaş profosyonelleşir. Dönemin başlangıcında çocuklar küçük kas becerilerini kullanmakta beceriksiz durumdadırlar. Ancak dönemin sonuna doğru bu beceriler kazanılır. İnce ve kalın kas gelişimi tamamlanmıştır. 2 tekerlekli bisiklete binmek, paten, el sanatları, müzik gibi beceriler gelişir.
5. Ergenlik Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim: Bu dönem çeşitli etkenlere bağlı olarak değişse bile genellikle 12-18 yaş dönemini kapsar. Bu evre kızlarda daha erken, erkeklerde ise biraz daha geç yaşanır. Bu evrenin başlangıcında bedensel gelişim hızı diğer dönemlere göre bir hayli yavaşlamıştır. Bu evrenin başlamasından hemen sonra bedensel gelişim aniden hızlanır. Buna büyüme atılımı denir. Erinlik evresinde cinsel açıdan olgunlaşmaya başlandığını gösteren gelişmeler olur. Bunlar: Birincil cinsiyet özellikleri: Erkeklerde penis ve testislerin, kızlarda yumurtalıklar, vajina ve rahmin gelişimi gibi doğrudan üremeyle ilgili özellikler
İkincil cinsiyet özellikleri: Kızlarda gögüslerin büyümesi, erkeklerde sesin kalınlaşması, bıyıkların ve sakalların çıkması gibi doğrudan üremeyle ilgili olmayan özellikler. Horman düzeyleri önemlidir. Hormonlardaki değişmeler benlik, mutluluk, saldırganlık gibi davranışlar üzerinde etki yaratabilir. Kollar bedenden büyüktür. Sakarlık görülür. İskeletsistemi gelişir.Beden algılayışına bağlı olarak ergenliğe akranlarına göreerken ya da geç girme, kız ve erkekleri farklı biçimlerde etkileyebilir.
Bu farklılıklar şu şekilde sıralanabilir:
– Erken ve geç olgunlaşanlar arasında zeka ve sosyo-ekonomik düzey açısından bir farklılık bulunmamaktadır.
-Erken olgunlaşan erkekler, akranları tarafından lider olarak kabul edilirler ve daha fazla ilgi görürler. Bu nedenle daha dışa dönük ve daha sosyaldirler.
-Geç olgunlaşan erkekler ise akranları arasında pek popüler değildirler. Bununla birlikte daha enerjiktirler ve kolaylıkla dikkat çekebilirler.
-Erken olgunlaşan kızlar, daha çekingendirler. Daha az sosyal ve kendilerine daha az güvenlidirler. Geç olgunlaşan kızlar ise daha güvenli, daha dışa dönük ve daha popülerdirler.
6. Genç Yetişkinlik Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim:Bu dönem yaklaşık olarak 18-30 yaşları arasını kapsamaktadır. Fiziksel gelişimdeki artışın özellikle boy artışının durakladığı dönemdir.
7. Yetişkinlik Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim:30-60 yaşları arası dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde fiziksel açıdan çeşitli değişmeler yaşanır ve buna bağlı olarak orta yaşa bağlı bazı psikolojik sorunlar yaşanabilmektedir. Ör: Yaş bunalımı gibi.
8. Yaşlılık Dönemi Fiziksel ve Psikomotor Gelişim: 60 yaşından yaşamın sonuna kadar geçen dönemi kapsamaktadır. Fiziksel açıdan en fazla yıpranmanın olduğu dönemdir. Bu dönemde psikomotor gelişimde çeşitli aksamalar söz konusu olmaktadır. Hareketlerin bir kısmının yapılamaması bir kısmında ise yavaşlama meydana gelir.
Eklenme Tarihi: 30 Nisan 2011
çok teşekkürler