Öğretim stratejileri

Hedefler, seçilebilecek stratejinin türünü belirlemede kaynaklık eder. Stratejileri belirlemede en önemli ölçüt, ulaşılacak hedeftir.

Öğretmen merkezli stratejilerde öğretim, öğrenmeyi sağlama; öğrenci merkezli stratejilerde ise öğrenmeye kılavuzluk etme olarak ifade edilir.

Öğretim stratejileri 3 ana başlık altında gruplanmaktadır.

1-Sunuş (Alış) Stratejisi
2-Buluş (Keşfetme) Stratejisi
3-Araştırma – İnceleme Stratejisi

1-Sunuş Stratejisi:

Bilişsel kurama dayalı olarak Ausubel tarafından ortaya atılmıştır. Tüm bilgilerin öğretmen tarafından aktarılmasıyla kavram ve genellemelerin öğretildiği bir öğretme yoludur.

Bu stratejide öğretmen bilgiyi düzenler, organize eder,ve öğrenciye hazır olarak alacağı içerikte sunar.
Dersin giriş ya da açıklamaların gerekli olduğu kısımlarında kullanılır.
Ausubel’e göre bilgilerin yaşama aktarılması için öğrenmenin anlamlı ve kalıcı olması gerekir.
Açıklanmanın gerektiği her durumda kullanılır. Daha çok kavram, ilke ve genellemelerin öğretiminde uygundur.
Bütünden parçaya (genelden özele) doğru bilgi sunumu olduğundan tümdengelim kullanılır.
Bilişsel alanın bilgi basamağındaki davranışların kazandırılması amacı ile kullanılır. Öğretmen merkezlidir.

Öğrenmeyi kolaylaştırıcı görsel-işitsel öğelerin kullanılması, bol örnek verilmesi, karşılaştırmaların yapılması öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracaktır.

Fazla zaman almaz, maliyeti düşüktür. Kalabalık sınıflarda uygulanır. İlköğretim 5. sınıftan sonraki eğitim kademeleri içine uygundur. (soyut düşünebilme gerekli)

Planlanması
1- Öğrenciden beklenen davranışlar belirlenir.
2- İşlenecek konu belirlenir.
3- Hedef ve içeriğe uygun biçimde örnekler seçilir ve hazırlanır.

Örgütleyiciler
Konu başında mutlaka ön örgütleyiciler(organize ediciler) kullanılmalıdır. Örgütleyiciler dersin genel yapısını öğrencilere gösterdiği için anlamlı öğrenmeyi sağlar.
i) Açıklayıcı Örgütleyiciler: Dersin genel yapısını gösteren, sonradan öğrenilecek konuların içine yerleştirileceği genel yapılardır.
Öğrenciler karşılaştıkları bu yapı sayesinde önceki bilgilerini organize ederler, sonradan öğreneceklerini ise doğru yerlere kaydeder.
ii) Karşılaştırıcı Örgütleyiciler: Öğrenilenler arasındaki benzerlik ve farklılıkların anlaşılmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Bu örgütleyiciler, daha önce öğrenilmiş(bilinen) bir konuyu, bilinmeyen bir konuyla karşılaştırır, ilişki kurar.

Kavram Haritaları:
Novak ve Gowin tarafından, Ausubel’in anlamlı öğrenme kuramından yola çıkarak geliştirilmiştir.
Daha geniş bir başlık altındaki kavramların birbirleriyle ilişkilerini gösteren iki boyutlu şemalardır. Kavramlar arasındaki ilişkilerin şematize edilmesiyle bilgilerin zihinde somut ve görsel olarak düzenlenmesini sağlar.
En yaygınları balık kılçığı – örümcek ağı – sınıflama ve olaylar zinciri kavram haritalarıdır.

Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinde Kullanılan Öğretim İlke ve Yöntemleri
• Anlatım
• Soru-cevap
• Gösteri
• Sempozyum
• Panel
• Seminer

• Anahtar Kelimeler:

Tümdengelim, anlamlı öğrenme, öğretmen merkezli, kavram haritaları, soyut konuların öğretimi, dersin giriş kısmı, anlatım, aktarım, açıklama

2-Buluş (Keşfetme) Stratejisi:

Bruner tarafından ortaya atılmıştır. Öğretme bir problemle başlar. Öğretmen bu probleme ilişkin kaynak önerir, ön bilgiler ve örnekler verir. Öğrenci ise problemle ilgili verileri toplayıp, analiz ederek soyutlamalara, ilke-kavram ve genellemelere ulaşır. Öğrenci aktif bir role sahiptir.

Geleneksel öğretim yöntemlerinde öğrenciye bilgi, tanım ve genellemeler hazır olarak verildiği için öğrenci pasiftir. Buluş yoluyla öğrenme yaklaşımında ise, öğrenci çözebileceği ve üstesinden gelebileceği problemlerle karşı karşıya getirilir. Güdüleyici bir öğretme yoktur.

Düşünce yeteneğini geliştirmede kullanılır. Öğrenci merkezlidir. Dersin etkinlikler (gelişme) kısmında kullanmak için uygun bir stratejidir.

Problem çözme becerisini, aşağıdaki problem çözme aşamalarını izleyerek bu öğretim stratejisi ile kazanır.

1- Problemi hissetme
2- Problemi tanımlama
3- Çözüm seçeneklerini belirleme
4- Bilgi (veri) toplama
5- Bilgilerin (verilerin)analizi (çözümleme-değerlendirme)
6- Genellemelere ulaşma

Buluş Stratejisinin Uygulanması
Öğretmen bu süreçte gerekli gördüğü, yerlerde, sorularla öğrencilerin buluşuna rehberlik eder.

Öğrenciyi yönlendirirken merakı canlandırmak olayın en önemli basamağıdır. Ancak öğrenci tam bir belirsizliğin içine itilmemeli, gerilim arttırılmamalıdır.

Somut konuların öğretiminde, özellikle okul öncesi eğitim kademesinde sıklıkla kullanılabilir. Çok kalabalık sınıflar için uygun olmayabilir. Fazla zaman alabilen maliyeti yüksek bir stratejidir.
Bireysel farklılıklar süreci olumsuz etkileyebilir. Bilişsel alanın kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.

Buluş Stratejisinde Kullanılan Öğretim İlke-Yöntemleri
• Tartışma
• Örnek olay
• Deney
• Soru-cevap
• Bilgisayar Destekli Öğretim
• Yansıtıcı düşünme

• Anahtar kelimeler:

Merak, keşif, sezgi, tümevarım, örneklerden hareket etme, ilke-tanım ve genellemelere ulaşma, somut konuların öğretimi

3-Araştırma-İnceleme Stratejisi:
Dewey tarafından geliştirilen bu stratejide öğrencinin problem çözme becerisini kullanarak, araştırma-inceleme yoluyla öğrenmesi söz konusudur.

Bu stratejide öğretmen ön bilgi ve örnekler vermez. Öğrenci tümüyle etkin, öğretmen yol gösterici ve rehberdir.

Öğrenci üst düzey beceriler kazanır ve alternatif düşünceyi öğrenir. Öğrenci bu stratejiyi kullanırken bilimsel problem çözme basamaklarını öğrenir ve uygular. Bu yüzden bilimsellik ön plandadır.
Bu tür çalışmalar okul ile gerçek yaşam arasında ilişki kurulmasını sağlar. Bu strateji sınıf dışında uzun süreli araştırma çalışmaları şeklinde olabileceği gibi, öğretmenin gerçek bir problemi sınıfa getirerek öğrencilerin katılımıyla çözüme ulaşması şeklinde de olabilir.

Uygulaması zaman alabilen masraflı bir stratejidir. Aynı zamanda farklı bakış açıları ile bakma becerisini de kazandırmakla beraber, problemin sınırları iyi çizilmezse öğretim etkinliği amacından sapabilir. Bilişsel alanın uygulama ve daha üst düzeydeki davranışlarının kazandırılmasında yararlanılır.

Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisinde Kullanılan Öğretim İlke ve Yöntemleri

• Problem çözme
• Laboratuar
• Örnek olay
• Gezi- gözlem
• Deney, benzetim
• Yaratıcı, eleştirel düşünme
• Gösterip yaptırma

• Anahtar kelimeler:

Problem çözme, bilimsellik, tümevarım ve tümdengelim, üst düzey beceriler, araştırma, inceleme

Buluş-Araştırma
Hem buluş hem de araştırma-inceleme stratejisi problem çözme içerdiğinden zaman zaman karıştırılmaktadır. Buluş yoluyla öğretimde öğrencinin var olan bir bilgiye öğretmenin rehberliğinde ulaşarak problem çözmeyi öğrenmesi beklenir. (Tümevarım)

Araştırma yoluyla öğretimde ise problem çözme becerisini kullanarak araştırma, sorgulama, rapor hazırlama becerilerini öğrenmesi yani bilimsel yöntemi benimsemesi önemsenir. (Hem tümevarım hem tümdengelim)

Kaynak: oğuzhan hoca

 

Etiketler: Araştırma – İnceleme Stratejisi, Buluş (Keşfetme) Stratejisi, Gösterip yaptırma, Kavram Haritaları, Panel, Sunuş (Alış) Stratejisi
Eklenme Tarihi: 10 Mart 2011