Pekiştireç Türleri

Anasayfa ›› KPSS Eğitim Bilimleri Konuları ›› Pekiştireç Türleri

11.452

PEKİŞTİRME : Bir davranışın tekrarını sağlamak için (güçlendirmek) uyaran verilmesi işlemidir. Bir davranışın kuvvetlendirilmesidir. Pekiştirme işleminde aşağıdaki genel sonuçlara ulaşılır:
-Pekiştireç belirli bir davranıştan önce gelir. Ya dabelirli bir davranıştan sonra gelir ve davranışı kontrol eder.
– Pekiştirme işlem ve eylemi üç amaç için yapılır.
1. Organizmaya istendik davranışı kazandırma
2. Organizmanın istendik davranışı gösterme sıklığınıartırmak (davranışı güçlendirmek)
3. Organizmanın istendik davranışı gösterme sıklığını korumak
-Pekiştirme işlemi olumlu ve olumsuz pekiştirme olmak üzere iki türlüdür.
Pekiştirme işleminde olumlu ve olumsuz pekiştireç olmak üzere iki türlü pekiştireç kullanılır.

1. Olumlu Pekiştireç:

Organizmaya verildiğinde davranışın yapılma olasılığını artıran, organizma açısından hoş olan ve haz veren uyarıcıdır. Ör: Para, bisiklet, not.

2. Olumsuz pekiştireç:

Ortamdan çıkarıldığında davranışın yapılma olasılığını artıran, organizma açısından hoş olmayan ve kaçınılan uyarıcıdır. Ör: Azar, tokat, düşük not.

Olumlu Pekiştirme:

Davranışın devamı için organizmaya hoşa giden uyaranın (olumlu pekiştireç) verilmesi işlemidir. Ör: Sınıfa sorduğu soruya doğru cevap veren öğrenciye öğretmenin aferin demesi, öğrencinin sorulara cevap verme davranışının tekrarını sağlar. Bütün yıl emek vererek çalışan ve notlarını yüksek tutan öğrenciye sene sonunda takdir belgesi verilmesi öğrencinin derslerine çalışma davranışının tekrarını sağlar.Bir öğretmenin derse düzenli devam eden öğrencilerine beşer puan vermesi, derse devam davranışının tekrarını sağlar.

Olumsuz Pekiştirme:

Organizmanın hoşuna gitmeyen bir uyarıcının (olumsuz pekiştireç) ortamdan çıkarılması işlemidir. Organizma rahatsızlık veren bir durumla karşılaşmamak için davranışta bulunur.
Ör: İyi hal gösteren memurun ceza evinden erken tahliye edilmesi. Mahkum tekrar cezaevine düşerse iyi hal davranışını tekrarlar. Dersin dönem ödevini çok iyi yaptığı için öğretmeni Okan’ın bir sonraki sözlü sınavdan muaf olmasına karar vermiştir.
Not: Olumlu pekiştirmede de olumsuz pekiştirmede de istenilen bir davranışın tekrarı(devamı) gerçekleşir. Organizma için olumlu uyarıcılar alma veya olumsuz uyarıcılardan kurtulma durumu, ödül olur.

İçten/İçsel Pekiştirme:

Pekiştirmenin birey tarafından kendisine yönelik yapılmasıdır. Kişinin kendi davranışını ödüllendirmesidir. Ör: Bireyin başarı hazzı, Çocuğun merak ve belirsizlikten kurtulması, özgüvenin artması.

Dıştan/Dışsal Pekiştirme:

Eğer pekiştirme bireyin çevresindekiler tarafından onun istenilen bir davranışının tekrar edilmesini sağlamak için yapılıyorsa buna “dıştan pekiştirme” denir. Ör: Annenin çikolata vermesi, öğretmenin aferin demesi, öğretmenin yüksek not vermesi.
Maddi Pekiştirme: Pekiştirmede kullanılan unsurun maddi bir değer taşımasıdır. Ör: Bir çalışana ikramiye verilmesi
Manevi Pekiştirme: Pekiştirmede kullanılan unsurun maddi bir değer taşımaması durumudur. Ör: Bir çalışana takdir belgesi verilmesi.
Simgesel/Sembolik Pekiştirme: Simgesel pekiştirmede istenen tepkileri gösteren çocuklara pekiştirici olarak jeton, marka, fiş gibi biriktirilince başka bir pekiştirece ulaştıran nesneler verilir. Yani çocuk bu simgesel ödülleri toplayarak daha sonra kendisi için gerçek ödüle dünüştürür. Çocuk topladığı jetonları vererek önceden belirlenmiş bir anlaşmaya göre istediği bir şeye sahip olur veya istediği bir şeyi yapabilmek için izin alır.
Sembolik pekiştirme de ise sosyal kabulü, sosyal onayı gösteren tek bir nesnenin pekiştireç olarak verilmesi söz konusudur. Verilen pekiştireçlerin biriktirilmesi söz konusu değildir. Sadece manevi değeri olan bir pekiştireç söz konusudur. Ör: Öğrencilere takdir verilmesi