Program Tasarımları

Eğitim Programlarında Tasarım Yaklaşımları

Programların hazırlık ve uygulanma aşamasında öne çıkan faktöre göre tasarım yaklaşımlarından biri ya da bir kaçı benimsenebilir.

Konu veya derslere önem veriliyorsa “Konu Merkezli”,
Bireye önem veriliyorsa “Öğrenen Merkezli”,
Topluma önem veriliyorsa “Sorun Merkezli” tasarım yaklaşımları kullanılır.

Eğitim programları uzun yıllar konu merkezi tasarlanırken günümüzde daha çok öğrenen ya da sorun merkezli tasarımlar öne çıkmıştır.Bunu en önemli nedeni ise ülkelerin benimsedikleri eğitim felsefeleridir.

Konu Alanı Merkezli Program Tasarımları

• Programın merkezinde değişmeyen evrensel bilgi vardır. Bilgi uzmanlarca düzenlenir ve öğretmenden konuları zamanında öğretmesi beklenir.
• Konuya ilişkin bilginin kazanılması öğrenme için yeterli görülmektedir.
• Temeli idealist, realist felsefedir.
• Eğitim felsefesi ise esasicilik ve daimicilik tir

Konu Tasarımı (Yüzeysel Öğrenme)

Değişmeyen evrensel bilginin öğretilmesi esastır. Konular, her bir konu diğerinin önkoşulu olacak şekilde belli bir sıra ile düzenlenmelidir. Dolayısıyla da (her konu ayrı ayrı ele alındığı için) bir ders yerine bir konu tasarlanır.

Disiplin Tasarımı (Derinlemesine Öğrenme)

Öğretilecek dersler (disiplinler) merkezdedir. Yaklaşımın temelinde sınıflandırılmış bilgi vardır. Her ders kendi içinde bütünlük arz etmekte ve derse ilişkin konular o bütünlük çerçevesinde ele alınmalıdır.

Disiplinler Arası Tasarım (İlişki Merkezli – Korelasyonel Tasarım)

Her bir dersin kendi içindeki bütünlüğü bozulmadan konuların ve derslerin içerikleri arasında ilişkilerin kurulması esasına dayanır.
Özellikle ilköğretimde etkili öğrenmeyi gerçekleştirmek amacıyla konular ve etkinlikler arası ilişkilerin kurulması öğrenmelerin daha etkili olmasını sağlar.

Geniş Alan Tasarımı (Bütünleştirme)

Aynı disiplin alanlarının birleştirilerek ele alınması esasına dayanır. Ortak özelliği olan dersler disiplinler arası bütünleşme sağlanarak programa yerleştirilir. Tarih – Coğrafya derslerinin Sosyal Bilgiler adı altında Fizik-Kimya-Biyoloji derslerinin Fen Bilgisi adı altında birleştirilmesi bu tasarıma en uygun örnekler olarak verilebilir.

Süreç Tasarımı

Her konu için ayrı ayrı öğrenme yolları yerine tüm konular için ortak bir öğrenme yolu benimsenir. Bu tasarım konunun süreçte nasıl öğretileceği üzerinde durur.

Süreç tasarımı, aynı yöntem ve tekniklerle aktarılabilecek konuları belirleyip zaman emek ve enerjiden tasarrufu amaçlar. Her konuya uygun yöntem ve teknik değil, yöntem ve tekniklere uygun konular belirlenir.

Öğrenen Merkezli (Etkinliklere Göre Düzenlenen) Program Tasarımları

• Öğrenci merkezli tasarım yaklaşımlarında öğrencinin kendi gözlemleri ve yaşantısı ile öğrenme çabasına girmesi yani etkin katılım temeldir.
• Öğretmenin görevi katılımı sağlayıcı ortamlar düzenlemek ve bireyin öğrenmesine rehberlik etmektir.
• Temeli pragmatist felsefedir. Dayandığı eğitim felsefesi ise ilerlemeciliktir.

Çocuk Merkezli Tasarım

Öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları temeldir. Program buna göre oluşturulur.Tabanın ‘kişi yaşadığını öğrenir.’ görüşü yaklaşımın ana düşüncesidir.Öğrenci etkin duruma getirilmelidir.

Yaşantı Merkezli Tasarım

Bu tasarımda da öğrencinin ilgi ve ihtiyaçları temeldir. Ancak öğrencinin gerçek ilgi ve ihtiyaçları öğrenim sürecinde ortaya çıkacağından, programlar da öğretim sürecinin başında kesin olarak belirlenemez.Öğretim süreci ile program geliştirme süreci aynı anda gerçekleşir.Program süreç içinde değişebilecek esneklikte olmalı ve öğretmen her öğrenci için uygun ortamlar düzenlemelidir.

Romantik (Radikal) Tasarım

• Öğrenci doğası önemlidir ve her öğrenci kendi doğasında sosyalleşmelidir. Aileler tarafından okula karşı bir anlayış olarak ortaya çıkmıştır.
• Eğitim sisteminde köklü (radikal) reformların yapılmasını savunduğu için radikal tasarım olarak da anılır.
• Okulların çocukları sosyalleştirmediği, bireyin gelişimini olumsuz etkilediği düşünülmektedir.
• Toplumda süre giden etkinliklere bireyin katılımı sağlanmalıdır.

Hümanistik (İnsancıl) Tasarım

• “Eğitim insanın doğasına ve bireyselliğine dayalı olmalıdır.” anlayışıyla Hümanistik psikolojinin etkisiyle ortaya çıkmıştır.
• İnsan davranışlarının uyarana verilen tepkiden daha karmaşık olduğunu savunur.
• Davranışçı kuramı reddederek bilişsel kuramın öğrenme açıklamasını kabul etmektedir.
• Program tasarımı öğrencinin fiziksel, duygusal ve psiko-motor alanlarını bir bütün olarak geliştirmeli dir.
  Varoluşçu felsefeye dayanır.

Problem Merkezli (Sorun Merkezli) Program Tasarımları

Toplumun yeniden yapılanması için gerçek hayat problemleri çözebilen bireyler yetiştirmeyi hedefler. Dolayısıyla problem çözmeyi temel alır. Dayandığı eğitim felsefesi yeniden kurmacılık tır.

Yaşam Şartları Tasarımı

• Konular, toplumun yaşamına göre düzenlenmeli, öğrenciler öğrendiklerini yaşamda bizzat kullanmalıdırlar.
  Çevre önemlidir.
• Öğrencinin genelleme becerisiyle “gerçek dünyaya” ve onun değişen şartlarına uyumunu sağlatmak hedeftir.

Çekirdek (Core) Tasarımı

• Programda merkeze alınan bazı konular ve sorunlar vardır. Program bu toplumsal konuların ve sorunların çevresinde şekillenir.
• İşbirliğine dayalı öğrenme modellerini temel edinir.
• Konuların ayrı ayrı öğretilmesine tepki olarak ortaya çıkmış ve dersler arası bağ kurarak (birleştirerek) öğrenme esas alınmıştır.

Yeniden Kurmacılık (Toplumsal Sorunlar) Tasarımı

• Toplumsal sorunlar programların içeriğini oluşturur.
• Toplumsal değişim en iyi okul ile gerçekleşebilir.
• Bu tasarımla hazırlanan programlar toplumu yeniden yapılandıracak (değişimi destekleyecek) hedefler ortaya koymalıdır.

kaynak:oguzhan hoca

Bu notu sunum (ppt) halinde aşağıdan indirebilirsiniz

[download id=”8″]

Etiketler: Hümanistik (İnsancıl) Tasarım, Konu Merkezli tasarım, Öğrenen Merkezli, Sorun Merkezli
Eklenme Tarihi: 12 Mart 2011