Göktürk (Kök Türk) Devleti

Göktürk(Kök Türk) Devleti

1. Göktürk ve II. Göktürk ( Kutluk ) Devleti olarak iki farklı devlet kurmuşlardır. Türk adını devlet adında ilk kez kullanmışlardır. Türk Tarihinde ilk bağımsızlık mücadelesini II. Göktürk Devleti vermiştir.

Birinci Göktürk Devleti (552 – 659)

Bumin Kağan tarafından Ötüken başkentli olarak kurulmuştur.

Bumin Kağan Türk adıyla devlet kuran ilk hükümdar olma özelliğine sahiptir.

Bumin Kağan’ın unvanı İl Kağan’dır.

1. Göktürk Devleti İpek Yolu için Bizans, Çin ve Sasanilerle mücadele etmiş ve Çin’i vergiye bağlamıştır. Bumin Kağan döneminde Avarlar mağlup edilerek Çin ile siyasi ilişkiler kurulmuştur.

En parlak dönemini Mukan Kağan döneminde yaşamıştır. Mukan Kağan devleti amcası İstemi Yabgu ile birlikte yönetmiştir. Bu yönetim şekline ikili teşkilat adı verilir.

Mukan Kağan’ın ölümünden sonra yerine Tapo Kağan geçmiş ve Budizm’i benimsemiştir. Bu durum Tapo Kağan’ın halkıyla ters düşmesine sebep olmuştur.

Göktürk Devleti, Çin baskısı(böl-parçala-yönet politikası) ve iç karışıklıklar dolayısıyla zamanla zayıflamış, 582 yılında Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu Göktürk Devleti 630’da, Batı Göktürk Devleti ise 659’da Çin hakimiyetine girmiştir.

Bilgi Kutusu: 639’da Türkler Kürşat liderliğinde Çin esaretine son vermek amacıyla Çin Sarayını basmışlardır. Ancak bu isyan neticesinde Kürşat ve 39 arkadaşı öldürülmüştür. Kürşat İhtilali başarıyla sonuçlanmış olmasa bile Türklerin bağımsızlık mücadelesi açısından önem arz etmektedir. Kürşat Ayaklanması,  Türklerin ilk bağımsızlık mücadelesi olarak bilinmektedir.

1. Göktürk (Kutluk) Devleti (682 – 744)

Kutluk Kağan, gizli bir teşkilât kurarak Göktürkleri bağımsızlık mücadelesi için örgütlemiş ve isyan bağımsızlıkla sonuçlanmıştır. Böylece II. Göktürk (Kutluk) Devleti başkent Ötüken olmak üzere Kut­luk Kağan tarafından kurulmuştur.

Kutluk Kağan yaptığı 46 seferle Çin’i baskı altında tutmuş, bu durumun devlete gerek siyasî gerekse ekonomik anlamda önemli getirileri olmuştur.

Kutluk Kağan, ayrıca danışman olarak Vezir Tonyukuk’u seçmiş, ordu ve diplomasi ile ilgili işlerini ona bırakmıştır. Batılılar Vezir Tonyukuk’a “Türklerin Bismarc”ı demişlerdir. Vezirlik makamının oluşturulması ise Bürokrasiye önem verildiğini göstermektedir.

1. Göktürk Devleti’nde Bilge Kağan Devri en par­lak dönemdir.

Bilge Kağan Çin ordusu ve ittifakını 720 tarihli Şantan Savaşı ile dağıtmıştır.

Devletin Bilge Kağan Dönemi’ndeki üstünlüğü Kül Tigin zamanında devam etse de, 743 yılında Karluklar, Basmiller ve Uygurlar birleşip Kutluk Devleti’ni yıkmışlardır.

Türk Tarihinin ilk millî alfabesi olan Göktürk (Orhun) Alfabesi II. Göktürk Devleti Dönemi’nde oluşturulmuştur.

Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları olan Orhun Kita­beleri de bu dönemde dikilmiştir.

Türk tarihinde yazılı döneme II. Göktürk Devleti zamanında geçilmiştir.

Göçebe yaşam tarzına sahip olmalarına rağmen sebze ve meyve yetiştirmek amaçlı, Tötö Kanalı’nı kullanmışlardır.

Bilgi Kutusu: Ergenekon ve Bozkurt Destanları Göktürklerin en önemli sözlü edebiyat ürünleridir.

Kutluk Kağan devleti tekrar kurduğu için, ‘derleyen, toplayan’ unvanını kullanmıştır.

Vezir Tonyukuk, Türk tarihinin ilk veziri olarak kabul edilmektedir.

Göktürkler Orta Asya’da en geniş sınırlara ulaşan Türk devletidir.

Göktürkler parayı ve parada hatun figürünü kullanmışlardır.

Diğer Tarih konu anlatımlarına buradan erişebilirsiniz.

Etiketler: 1. Göktürk devleti, 2. Göktürk devleti, bumin kağan, Göktürkler, I.Göktürk devleti, II.Göktürk devleti, Köktürkler, kutluk devleti, kutluk kağan
Eklenme Tarihi: 13 Temmuz 2017