Uygurlar (744-840)

Bilge Kül Kağan, 2. Göktürk Devleti’nin son dönemlerinde Basmil ve Karluklarla birleşerek Göktürk Devletine son vermiş ve kendi devletini kurmuştur. Devletin merkezi Ötüken’dir. Daha sonra devletin merkezi Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından Karabalasagun(Ordu Balıg) a taşınmıştır.

Kutluk Bilge Kül Kağan ölünce yerine Moyen-Çur geçmiş ve devlet en parlak dönemini yaşamıştır.

Moyen-Çur Döneminde Araplar ve Çinliler arasında 571 yılında Talas Savaşı çıkmış, Çin imparatoru Moyen-Çur’dan yardım isteyince Türk-Çin yakınlığı başlamıştır.

Manihaizm ve Budizm inançlarını benimsemişlerdir. Bögü Kağan Dönemi’nde Uygur Devleti’nde resmi dil Manihaizm olarak kabul edilmiştir.

Manihaizm dininin etkisiyle Uygurlar savaşçı kimliklerini kaybetmişler, yerine tarımla uğraşmışlardır.

Uygurlar 840’da Kırgızlar tarafından yıkılarak Sarı(Kansu) Uygurlar ve Turfan Uygurları olarak ikiye ayrılmıştır.

Sarı(Kansu) Uygurlar, ticarete önem vermişler ve Çin ile ticari ilişkilerini geliştirmşlerdir. Ayrıca Budizm’i benimsemişlerdir.

Turfan(Doğu Türkistan) Uygurları, Tarım, ticaret ve sanatta ilerlemişlerdir. Moğolların devlet kademelerinde görev alarak, Moğolların Türk kültüründen etkilenmesini sağlamışlardır.

Uygurlar, ilk kez Çin’den öğrendikleri kağıt ve matbaayı(hareketli harf sistemi) kullanmışlar, kitaplar basarak ilk kütüphanecilik faaliyetlerini başlatmışlardır.

Kendilerine özgü Uygur Alfabesini oluşturmuşlardır. Uygur Alfabesi, ikinci milli alfabe olma özelliğine sahiptir.

Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur.

Mimari alanında ilk kez eserler vermişlerdir. Ayrıca minyatür sanatı alanında ilk kez önemli eserler vermişlerdir.

Türeyiş ve Göç Destanları Uygurlar’a ait önemli sözlü edebiyat eserleridir.

En önemli tapınakları Haço(Koço) Tapınağı’dır.

Manihaizm’’in etkisiyle hükümdarlarına Kün ve Aytengri unvanları verilmiştir.

Türk tarihinin ilk şehirlerini kurmuşlardır.(Beşbalık, turfan, Ordubalık)

Bilgi Kutusu: Uygurlar, orta oyunu sahneleyerek Türk tiyatrosunun temellerini atmışlardır.

Uygur Alfabesi, Soğd alfabesinden etkilenerek yazılmıştır.

Karabalgasun, Sine-Uşi yazıtları ve Moyen Çur Anıtı Uygurların önemli yazılı edebiyat eserleridir.

Uygurlar, ilk kez çiçek aşısını uygulamışlardır.

Yerleşik Yaşamın Kanıtları:

Mimari eserler,
Tarımsal faaliyetler,
Tohumluk buğday ambarları,
Duvar resimleri(fresko)
Tarımda sulama kanalları açılması,
Tarım aletleri(saban vs.)

Diğer Tarih konu anlatımlarına buradan erişebilirsiniz.

Etiketler: Budizm, Doğu Türkistan uygurları, Kansu uygurları, Manihaizm, Sarı Uygurlar, Turfan Uygurları, uygur devleti, yerleşik yaşamın kanıtları
Eklenme Tarihi: 13 Temmuz 2017