BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ (1038-1157)

Büyük Selçuklu Devleti Oğuzların üç ok kolunun kınık boyuna mensuptur. Devlete adını Selçuk Bey vermiştir. Selçuk Bey, Oğuz Yabğu Devletinde ordu komutanı olan Dukak Bey’in oğludur. Selçuk Bey babası ölünce kendine bağlı olan Oğuzlarla Cend’e yerleşip Büyük Selçuklu Devletinin temellerini atmışlardır.

• Selçuk Bey’den sonra yerine geçen Arslan Yabgu’nun Gazneli Mahmut tarafından bir hile ile yakalatılıp öldürülmesiyle tahta Tuğrul ve Çağrı kardeşler geçmiştir.
• Tuğrul Bey siyasi lider, Çağrı bey ise askeri lider olarak Selçukluları yönetmeye başlamışlardır. (III. Kardeşler Dönemi)
• Gazneliler’le yapılan ve zaferle sonuçlanan 1035 Nesa ve 1038 Serahs Savaşları’ndan sonra Tuğrul Bey, Nişabur’da kendi adına hutbe okutarak bağımsızlığını ilan etmiştir.
• 1040 yılında yapılan Dandanakan Savaşı ile Gazneliler yıkılma sürecine girerken Selçuklular’ın kuruluşu resmileşmiştir.
• Horasan’da nüfusun artması üzerine Tuğrul Bey kardeşi Çağrı Bey’i Anadolu’ya gönderdi. 1048 Pasinler Savaşı’nda Bizans ve Gürcü kuvvetleri yenilgiye uğratıldı.
• 1048 Pasinler Savaşı ile birlikte Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başlamışlardır. (Türklere Anadolu’nun kapıları aralandı)
• İKAZ: Büyük Selçuklu Devleti zamanında Anadolu’ya yerleşmek amacıyla ilk Türk akınları başlamıştır.
• Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey 1055 Bağdat Seferi’ne çıkarak, Abbasiler’i rahatsız eden Şii Büveyhoğulları’nı yıkıp Abbasi Halifesini baskıdan kurtarmıştır. Abbasi Halifesi; Tuğrul Bey’e “Doğu’nun ve Batı’nın Hükümdarı” unvanını vermiştir. Halifeye din işlerini bırakan Tuğrul Bey, siyasi işleri kendi üzerine aldı. (Laik)
• Sultan Alparslan Dönemi’nde vezirliğe İran asıllı Nizamü’l-Mülk getirildi. Bu gelişme, Selçuklu devlet yönetiminde, İran kökenlilerin zamanla etkilerini artırma yolunu da açmıştır.
• Sultan Alparslan Dönemi’nde Hıristiyanlığın doğudaki en güçlü kalesi olan Ani ve Kars Kaleleri ele geçirildi ve Ermeni Vaspuragan Krallığı’na son verildi (1064). (tarihteki ilk Türk – Ermeni ilişkisi)
• Sultan Alparslan Dönemi’nde Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans arasında yapılan 1071 Malazgirt Savaşı ile birlikte Anadolu’nun kapıları Türklere açılmış ve Anadolu’da “Türkiye Tarihi” başlamıştır. Sultan Alparslan’ın 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra “Fethedilen yerler fetheden komutanındır.” şeklindeki emri ile hareket eden Selçuklu komutanları “Anadolu’da İlk Türk Beylikleri”ni kurmuşlardır. (Saltuklular, Mengücekliler, Danişmendliler, Artuklular ve Çaka Beyliği)
• SÜZGEÇ: 1071 Malazgirt Savaşı’nda Bizans ordusunda paralı asker olarak görev yapan Peçenek ve Oğuz (Uz) Türklerinin Selçuklu saflarına geçmesi, zaferin kazanılmasında etkili olmuştur.
  * Bu zafer sonucunda Bizans, Avrupalıları Türklere karşı kışkırtarak Haçlı Seferleri’nin başlamasında etkili olmuştur.
• Anadolu’nun fethi için görevlendirilen Kutalmışoğlu Süleyman Şah İznik’i alarak Büyük Selçuklu Devleti’ni bağlı Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurmuştur. (1077)
• Vezir Nizam’ül-Mülk’ün girişimiyle Bağdat’ta “Nizamiye Medreseleri” açılmıştır. (Fatımiler’in Şii propagandası yapmak amacıyla açtıkları Darû-l Hikme adı verilen medreseye karşı açılmıştır.)
• Sultan Melikşah adına Ömer Hayyam tarafından “Celâli Takvimi” hazırlanmıştır.
• Hasan Sabbah önderliğinde başlayan ve Kur’an Ayetleri’ni kendilerine göre yorumlayan “Batınî Hareketi” devletin varlığını tehlikeye düşürmüş ve sosyal hayatı olumsuz etkilemiştir. (Vezir Nizam’ül-Mülk’ü de öldürmüşlerdir)
• Moğolların bir kolu olan Karahitaylılar ile yapılan 1141 Katvan Savaşı ile yıkılmıştır.
  SÜZGEÇ: Büyük Selçuklulardaki dini-şii karakterli Batini İsyanları Anadolu Selçuklu Devleti’ndeki Baba İshak ve Osmanlı Devleti’ndeki Şeyh Bedrettin İsyanları’na benzetilebilir.

Diğer Tarih konu anlatımlarına buradan erişebilirsiniz.

Etiketler: Eğitim Bilimleri, kpss, kpss eğitim bilimleri
Eklenme Tarihi: 1 Ocak 2013