Soru ve Cevaplarla İlk Türk-İslam Devletleri
Soru ve Cevaplarla İlk Türk-İslam Devletleri özetiyle siz değerli okuyucularımızın İlk Türk-İslam Devletleri ve Beylikler Dönemi Konusunda sıkıntısı kalmamasını amaçlıyoruz. Özetiyle siz değerli okuyucularımızın Osmanlı Devleti’nin Yükselme Dönemi Konusunda sıkıntısı kalmamasını amaçlıyoruz. Diğer Soru ve Cevaplarla Tarih Özeti konularına buradan erişebilirsiniz. Egitimvaktim ailesi olarak İslamiyet öncesi Türk Tarihi çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Talas Savaşı’nın Türk – İslam tarihi ve dünya tarihi açısından sonuçları nelerdir?
–Türkler ve Müslüman Araplar arasındaki savaşlar sona ermiştir.
-Türk – İslam tarihinin başlangıcı sayılmıştır.
-İslamiyet Türkler arasında hızla yayılmıştır.
-Müslüman Araplar ile Türkler arasındaki ticari ilişkiler hız kazanmıştır.
-Türkler Abbasilerde önemli görevlere getirilmiştir.
-Kâğıt Çin dışında da üretilmeye başlanmıştır.
-Orta Asya Çin hâkimiyeti altına girmekten kurtulmuştur.
Türklerin Müslümanlığı kabul etmelerini neler kolaylaştırmıştır?
–Türkler arasında yaygın bir inanış olan Göktanrı inancında ve İslamiyet’te tek tanrı inancı olması
-Türklerin inanç sistemlerinde ve İslamiyet’te cennet ve cehennem olgusunun bulunması
-İslamiyet’teki cihat düşüncesiyle, Türklerdeki cihan hâkimiyeti düşüncesinin benzerlik göstermesi
-İslam ahlak kurallarıyla, Türk ahlak kurallarının benzerlik taşıması
-Türklerin hoşgörülü yapılarının, İslamiyet’teki eşitlik ilkesiyle benzeşmesi
-İslam dininde ve Türk toplumunda din adamlarının ayrıcalıklı sınıflar oluşturmaması
-Abbasilerin izlediği hoşgörülü politika
Türklerin İslam dünyasına ne gibi hizmetleri olmuştur?
-İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişlerdir.
–Halifeliğin koruyuculuğunu üstlenerek, devamını sağlamışlardır.
–İslam kültür ve medeniyetinin geniş alana yayılmasını sağlamışlardır.
–İslamiyet’in geniş kitlelere yayılmasını sağlamışlardır.
–Müslümanları tek çatı altında toplamışlardır.
Mısırda kurulan Türk devletlerinin isimleri nelerdir?
-Tolunoğulları (T)
-Eyyübiler (E)
-Memlükler (M)
-Akşitler ( İhşidler) (A)
Tolunoğullarının en önemli özelliği nedir?
–Mısırda kurulan ilk Türk devleti olmasıdır.
Tarihsel süreçte ortaya çıkan ilk Türk – İslam devletinin adı nedir?
–Karahanlılar
Not: Talas Savaşı
–Müslüman Araplar ile Çinliler arasında yapılan tek savaştır.
-Çinlilerin Batı’ya gitme eğilimleri son bulmuştur.
-Kağıt ve matbaa gibi Çin icatları İslam dünyasına geçmiştir.
Tolunoğlu Cami
Sultan Ahmet Bin Tolun tarafından yapılmıştır.
Tolunoğullarının genel özellikleri nelerdir?
–Mısır merkezli kurulmuştur.
-Mısır’ı bayındır hala getirmişlerdir.
-Yöneticiler Türk halkı Arap’tır.
-Abbasiler tarafından yılılmıştır.
Suriye’de hâkimiyet kuran ilk Türk devleti hangisidir?
–Tolunoğulları
Hicaz bölgesine hâkim olan ilk Türk devletinin adı nedir?
–İhşidler
İhşidlerin genel özellikleri nelerdir?
-Mısır’da kurulan ikinci Türk devletidir.
-Yöneticiler Türk halkı Araptır.
-Fatimiler tarafından yıkılmıştır.
Türk – İslam dünyasının ilk posta teşkilatını hangi devlet kurmuştur?
-Karahanlılar
Tolunoğulları ve İhşidlerin neden kısa sürede yıkılmıştır?
–Yöneticilerin Türk halkının Arap olması
Orta Asya’da kurulan ilk Türk – İslam devleti hangisidir?
–Karahanlılar
Karahanlıların İslamiyet’i benimsemelerine rağmen ulusal kimliklerini koruduklarının kanıtları nelerdir?
–Karahan hükümdarlarının han, hakan, kağan unvanlarını kullanmaları
-Türkçeyi resmi dil olarak kabul etmeleri
-Dini terimlerin Türkçe karşılıklarını kullanmaları
-Türk dilinin korunması ve gelişmesi için eserler vermeleri
İlk Türk – İslam edebi eseri hangisidir?
–Kutadgu Bilig ( Yusuf Has Hacip )
İlk kez Karahanlılar tarafından inşa edilen, ticaretin gelişmesini ve ticaret yollarının güvenliğini sağlayan yapıların adları nedir?
–Ribat ( Kervansaray )
Her alanda Türkçeyi kullanan devletin adı nedir?
–Karahanlılar
Türklerin devlet ve toplum yapısı ile Türk dili hakkında kapsamlı bilgi içeren eser hangisidir?
–Divan-ı Lügat’it Türk ( Kaşgarlı Mahmut )
Not: Ahmet Yesevi
-Ahmet Yesevi’ye ait olan Divan-ı Hikmet Türk – İslam tarihinin ilk tasavvuf eseridir.
Ribat-ı Melik
–Türk – İslam tarihinde ilk kervansarayı Karahanlılar yapmıştır.
Karahanlıların genel özellikleri nelerdir?
–Karluk, Yağma, Çiğil Türkleri tarafından kurulmuştur.
-Saltuk Buğra Han döneminde İslamiyet’i resmi din olarak kabul etmişlerdir.
-Her alanda Türkçeyi kullanmışlardır.
-İkili yönetim anlayışı benimsemişlerdir.
-Türk – İslam tarihinde ilk medreseyi kurmuşlardır.
– İlk burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır.
-Türk tarihinde “ Ribat “ adı verilen ilk kervansarayları yapmışlardır.
-Ebedi anlamda ilk Türk – İslam eserlerini vermişlerdir.
-Uygur alfabesini kullanmışlardır.
Karahanlıların ilk medreseyi kurmaları ve burslu öğrencilik sistemini başlatmaları neyi gösterir.
–Eğitime önem verdiklerini
Sultan unvanını kullanan ilk Türk Hükümdar kimdir?
–Gazneli Mahmut
Gaznelilerin bilim dili olarak Arapçayı, edebiyat ve resmi dil olarak Farsçayı, saray – ordu olarak Türkçeyi kullanmalarının Türk diline etkisi nedir?
-Türk gelişimi yavaşlamıştır.
Adını kurulduğu yerden alan Türk devletinin adı nedir?
–Gazneliler
Hindistan’da Müslümanlığım yayılmasını sağlayan Türk devletinin adı nedir?
–Gazneliler
Dandanakan Savaşı’nın önemi nedir?
–Gazneliler yıkılış sürecine girmiştir.
-Selçukluların batıya ilerleyişi hız kazanıştır.
-Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur.
Gaznelilerin genel özellikleri nelerdir?
–Alp Tigin tarafından Afganistan’in Gazne şehrinde kurulmuştur.
-Hindistan üzerine düzenledikleri seferlerle, İslamiyet’in Hindistan’da yayılmasını sağlamışlardır.
-Paralı askerlik sistemi ( Gulam Sistemi ) kurmuşlardır.
-Toplum yapısı çok ulusludur.
Not: Kaşgarlı Mahmut
–Türk – İslam tarihinde ilk ansiklopedik sözlüğü olan Divan-ı Lügat’it Türk eseri yazmıştır.
Ayşe Bibi Türbesi
-Karahanlılara ait bir anıt mezardır.
Selçuklularda Anadolu’ya keşif amaçlı seferler ilk kez kimin zamanında gerçekleştirilmiştir?
–Tuğrul ve Çağrı Beyler döneminde.
Türk – İslam Devletleri içerisinde Afganistan’da kurulup merkeziyetçi yapıya sahip devletin adı nedir?
–Gazne Devleti
Selçuklularla Bizans arasında yapılan ilk savaş hangisidir?
–Pasinler Savaşı
Gaznelilerde halkın çoğunluğunun Türk olmayan unsurlardan oluşmasının en önemli etkisi nedir?
–Gaznelilerin yıkılışı hız kazanmıştır.
Selçukluların genel özellikleri nelerdir?
–Selçuk Bey tarafından kurulmuştur.
-Tuğrul ve Çağrı Beyler döneminde Gaznelilerle Dandanakan Savaşı ( 1040 ) yapılmıştır.
-Anadolu’ya yapılan ilk akınlar sonucu Bizans’la Pasinler Savaşı yapılmıştır.
-Abbasi halifesini Şii Büveyhoğulları baskısından kurtarmışlardır.
-Sultan Alparslan Dönemi’nde Malazgirt Savaşı ile Bizans’ı yenilgiye uğratmışlardır.
-Devlet en parlak dönemini Sultan Melikşah döneminde yaşamıştır.
-İslam dünyasının koruyuculuğunu üstlenmişlerdir.
-İslam dünyasını Haçlı Seferleri’ne karşı korumuşlardır.
-Anadolu’nun Türkleşmesini ve İslamlaşmasını sağlamışlardır.
Malazgirt Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
–Bizans’ın İslam dünyası üzerine baskısı sona ermiştir.
-Anadolu Türk yurdu olmuştur.
-İslam Dünyası üzerine Haçlı Seferlerinin düzenlenmesine neden olmuştur.
-Anadolu’da ilk beylikler kurulmuştur.
Selçuklu Devleti’nin neden yıkılmıştır?
-Taht kavgaları
-Atabeylerin bağımsız olma düşüncesi
-Bâtınilerin yıkıcı faaliyetleri
-Türkmenlerin devlete küstürülmesi
-Abbasi halifelerinin yıkıcı faaliyetleri
Selçuklu Devleti yıkıldıktan sonra hanedan üyeleri hangi devletleri kurmuşlardır?
-Kirman Selçukluları
-Irak Selçukluları
-Suriye Selçukluları
-Türkiye Selçukluları
-Horasan Selçukluları
Selçuklularda ilk para kimin döneminde basılmıştır?
–Tuğrul Bey döneminde basılmıştır.
Not: Gazneli Mahmut
–Abbasi Halifelerini korumuştur.
-Sultan unvanını kullanan ilk hükümdardır.
Selçuklular tarafından kurulan ve dünyanın ilk üniversitesi olarak kabul edilen medrese hangisidir?
–Nizamiye Medresesi ( Bağdat )
Fütüvvet Teşkilatı nedir?
–Esnaf ve zanaatkârların oluşturduğu dini nitelikli, ekonomik teşkilatlanmadır. Bu teşkilat her zanaat kolunun bir lonca teşkilatı bulunmaktadır.
Fütüvvet Teşkilatı’nın Anadolu Selçuklu Devleti’ndeki karşılığının adı nedir?
–Ahilik
Türk – İslam devletlerinde hükümdar unvanları nelerdir?
–Han
-Hakan
-Sultan
-Bey
-Kara
-Kadir
-Sultan-ı Azam
-Şahinşah
Türk – İslam devletlerinde kullanılan hâkimiyet sembolleri nelerdir?
–Taht
-Hutbe
-Tuğra
-Sikke
-Nevbet ( Bando Takımı )
-Otağ ( Çadır )
-Çetr ( Hükümdar Şemsiyesi )
-Sancak
-Tuğ
-Menşur ( Halifenin hükümdarı onayladı belge )
-Hil’at ( Halife tarafından hükümdara hediye edilen giysi )
-Alem ( Bayrak )
-Unvan
-Asa
Türk – İslam devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı en büyük yönetim organının adı nedir?
–Divan-ı Saltanat
Not: Nizamiye Medresesi
–Nizamülmülk tarafından kurulmuştur.
-Gazali burada hocalık yapmıştır.
Selçuklularda Divan-ı Saltanat dışındaki diğer divanların üstlendikleri görevler nelerdir?
-Divan-ı Arz
-Ordunun ihtiyaçlarını karşılar
-Askerlerin maaşını dağıtır.
-Başkanı Emir-i Arz’dır
–Divan-ı İstifa
–Mali işlere bakar
-Başkanı Müstevfi’dir
–Divan-ı İnşa ( Tuğra )
–Devletin iç ve dış yazışmalarını yürütür.
-Başkanına Tuğrai denir.
–Divan-ı Mezalim
–Ağır siyasi suçlara bakar
-Başkanı Hükümdardır.
Türk – İslam devletlerinde saray bünyesindeki görevliler kimlerdir?
–Silahtar
-Emir-i Ahur
-Emir-i Alem
-Emir-i Candar
-Serhenk
-Çaşnigir
-Şerabdar-ı Has
Selçuklu ordusunun bölümler ve görevleri nelerdir?
-Guleman-ı Saray
–Hassa ordusu içinden seçilen askerlerdir.
-Saray muhafızlığı görevini üstlenmişlerdir.
-Doğrudan hükümdara bağlıdırlar.
–Hassa Ordusu
-Küçük yaşta esir edilen çocuklardan oluşur
-Sarayda eğitim görürler
-Yetenekli olanlar saray eğitiminde görev yaparlar
-Barış zamanında başkentin güvenliğinden sorumludurlar
–Eyalet Askerleri
-Eyaletlerdeki valilerin komutasındaki askerlerdir
-İkta askerleri olarak da bilinirler.
-Tamamı Türk’tür
-Savaş zamanı asker barış zamanı çiftçidirler.
–Bağlı Beylik ve Devletlerin Askerleri
–Selçuklu hâkimiyetini tanıyan beylik ve devletlerin savaş döneminde göndermek zorunda oldukları askerlerdir.
-Türkmenler
–Göçebe Türkmen askerlerdir.
-Sınır boylarını korumakla görevlidirler.
Not: Alparslan
–Malazgirt Savaşını yaparak Anadolu kapılarını Türklere açmıştır.
Sultan Sencer
–Büyük Selçukluların son büyük padişahıdır.
Gulam Sistemi’nin özellikleri nelerdir?
–Savaşlarda esir edilen ve para ile satın alınan küçük yaştaki çocukların, Gulamhanelerde yetiştirilerek yeteneklerine göre ordu ve saray hizmetlerine alınmasıdır.
-Hükümdarların özel kuvvetleri bu sistemden oluşturulmuştur ( Gulaman-ı Saray ).
-Yetiştirilen çocuklara askerliğin yanı sıra yönetim konusunda da eğitim verilmiştir.
-Asker ve devlet memuru ihtiyacı karşılanmıştır.
Karahanlı ordusunun bölümleri nelerdir?
–Saray Muhafızları ( H )
-Eyalet Askerleri ( E )
-Hassa Birlikleri ( S )
Halifeleri koruyarak, İslam dünyasının siyasal liderliğini hangi Türk devletleri üstlenmiştir?
–Gazne Devleti
-Büyük Selçuklu Devleti
-Memlük Devleti
-Osmanlı Devleti
Gazne ordusu bölümleri nelerdir?
–Gulam Askerleri ( G )
-Ücretli Askerler ( Ü )
-Gönüllüler ( G )
-Eyalet Askerleri ( E )
Türk – İslam Devletlerinde kadıların başkanının adı nedir?
–Kadı’l Kudat
İlk Türk – İslam devletlerinde hukuk sisteminin şer’i ve örfi olarak ikiye ayrılması neyin göstergesidir?
–Hukuk birliğinin olmadığının
Şer’i hukukun genel özellikleri nelerdir?
–Dinsel kurallara dayanır.
-Kaynağı Kur’an, hadis, icma, sünnettir.
-Davalara kadılar bakar
-Sosyal davalara bakar. ( Evlenme, boşanma, miras, ticaret )
Hukuk sistemi içerisinde kadılar hangi görevleri üstlenmiştir?
–Evlenme, boşanma, miras davalarına bakar.
-Vakıfların denetiminden sorumludurlar.
-Esnaf arasındaki ticaret davalarına bakarlar.
Örfi hukukun genel özellikleri nelerdir?
–Kaynak gelenek ve görenekler ile hükümdar buyruklarıdır.
-Devlet ve toplum arasındaki ilişkileri düzenler.
-Siyasi davalara bakarlar
-Örfi hukukun en başındaki kişi hükümdardır.
-Davalara Emir-i Dad bakar.
Not: Serhenk
–Törenlerde ve sultan seyahatlerinde yok düzenini sağlar.
Emir-i Ahur
-Sultanın atlarının bakımı yapan kişi
Türk – İslam devletlerinde ordu mensuplarının davalarına bakan görevlinin adı nedir?
–Kadı Leşker ( Kadıasker – Kazasker )
Türk – İslam devletlerinde hükümdarın başkanlık ettiği, ağır siyasi davalara bakan yüksek mahkemenin adı nedir?
–Divan-i Mezalim
Türk – İslam devletlerinde siyasi otoritenin kadılara baskı uygulamasına izin verilmemesinin amacı nedir?
–Yargı bağımsızlığı
Türk – İslam devletlerinde sosyal yaşamın önemli yönleri nelerdir?
–İslamiyet’in kabulünden sonra yerleşik yaşama geçmişlerdir.
-Sosyal sınıflar oluşmamıştır.
-Herkes kanunlar önünde eşit sayılmıştır.
-Eşitlikçi bir sosyal yapı oluştuğundan yeteneği olanlar en üst kademeye ulaşabilmişlerdir.
-Yardımlaşma ön plandadır. Hanedan üyeleri, valiler, yöneticiler ve zengin kimseler hayır kurumları ( hastane, aşevi… ) açmışlardır.
-Sosyal devlet anlayışı benimsenmiştir.
Türk – İslam devletlerinde ekonomik yapının temelini neler oluşturur?
-Tarım ve hayvancılık
-Madencilik
-Ticaret
Türk – İslam devletlerinde toprak sistemi nasıldır ne gibi işlevleri vardır?
-Has Arazi
–Gelirleri hükümdar ve ailesine ait topraklardır.
-İkta Arazi
–Gelirleri hizmet ve maaş karşılığı olarak devlet adamlarına, meliklere, komutanlara verilen topraklardır.
-Satılamaz, kiraya verilemez, miras bırakılamaz.
–Mülk Arazi
–Mülkiyeti şahsa ait topraklardır.
-Mülk arazi satılabilir, devredebilir, miras bırakılabilir.
-Müslüman arazi sahipleri arazi gelirlerinin bir kısmı ile devlete öşür vergisi verirler.
-Gayri Müslimler arazi gelirlerinin bir kısmı ile devlete haraç vergisi verirler.
–Vakıf Arazi
–Hükümdar, hanedan üyeleri veya devletin ileri gelenleri tarafından sosyal ve ekonomik hayatı canlı tutmak için bağışlanan topraklardır
-Arazilerden elde edilen gelirler hanlar, camiler, medreseler, hastaneler inşa edilmiş ve bu kurumların giderleri karşılanmıştır.
İkta sisteminin ne gibi faydaları vardır?
–Üretimin sürekliliği sağlanır.
-Devlet hazinesinden para harcanmadan ordunun masrafları karşılanır.
-Devlet hazinesinden para harcanmadan memur maaşları karşılanır.
-Çiftçinin ihtiyaçları karşılanır.
-Taşranın güvenliği sağlanır.
-Devlet otoritesi ülkenin en ücra köşesine kadar götürülür.
-Vergilerin düzenli şekilde toplanması sağlanır.
-Bayındırlık ( imar ) ihtiyaçları karşılanır.
Not: Ömer Hayyam
-Rubaileri yazmıştır.
-Celali takvimini hazırlamıştır.
Vakıflar
-Hayır kurumlarındandır.
-Sosyal devlet anlayışının gelişmesine katkıda bulunmuşlardır.
Türk – İslam devletlerinde hazinenin gelirleri nelerdir?
–Vergiler ( öşür, haraç, cizye, ağnam vergileri )
-Gümrük vergileri
-Ganimet gelirleri
-Maden gelirleri
-Bağlı beylik ve devletlerin ödedikleri vergiler
Türk – İslam devletlerinde gayri Müslimlerden askerlik yapmamaları karşılığında alınan verginin adı nedir?
–Cizye Vergisi
Ağnam Nedir?
–Küçükbaş hayvanlardan alınan vergi
Türk – İslam devletlerinde gayri Müslimlerden alınan vergiler nelerdir?
-Haraç
Türk – İslam devletlerinde gayri Müslimlerden alınan vergiler nelerdir?
–Haraç ( Gayri Müslimlerden alınan arazi vergisi )
-Cizye ( Askerlik vergisi )
Selçuklularda bilimde Arapçanın, edebiyatta ise Farsçanın kullanılmasının sonuçları nelerdir?
-Türk dilinin gelişmesi yavaşlamıştır.
-Arapça ve Farsçanın aydın kesim üzerinde etkili olmasıyla aydınlar ve halk arasında kopukluk olmuştur.
-Arap ve Fars dillerinden birçok kelime Türkçeye girmesine neden olmuştur.
İlk Türk – İslam eserleri nelerdir yazarları kimlerdir?
–Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip
-Divan-ı Lügat’it Türk – Kaşgarlı Mahmut
-Divan-ı Hikmet – Ahmet Yesevi
-Atabetü’l Hakayık – Edip Ahmet Yükneki
-Şehname – Firdevsi ( Gazneliler )
-Siyasetname – Nizamülmülk
-Rubailer – Ömer Hayyam
Türk – İslam devletlerinde Tıp üzerinde çalışmalar yapan ve Tıp üzerine El Kanın-i Fit – Tıb adlı eseri kim kaleme almıştır?
–İbn-i Sina
Türk – İslam dünyasında pozitif bilimler üzerine ilk çalışmaları kim başlatmıştır?
–Farabi
Büyük Selçukluların medrese kurmalarında neler etkili olmuştur?
–Bâtınilerin yıkıcı faaliyetlerin önlenmesi için, iyi yetişmiş kişilere ihtiyaç duyulması
-Yetenekli öğrencilerin topluma kazandırılmak istenmesi
-Devletin gelişimi için, ihtiyaç duyulan kadroları ( memur ve din adamı ) yetiştirmek.
Farabi’nin Türk – İslam dünyasına kazandırdığı en önemli eser hangisidir?
–İhsan’ül Ulum ( İlimlerin Tasnifi )
Not: İbn-i Sina
-Tıbbın kurucularındandır
-Kan dolaşımı ile ilgili çalışmalar yapmıştır.
-Kitaplar uzun süre Avrupa’da okutulmuştur.
Edip Ahmet Yükneki
Uygur alfabesiyle yazmış olduğu Atabet’ül Hakayık bugün Ayasofya Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
Bölücü din akımlarıyla mücadele eden ve İslam dini üzerine kaleme alınan İhyaü’l Ulumiddin adlı eser hangi ünlü Türk – İslam bilgininindir?
–Gazali
Coğrafya alanında yaptığı çalışmalarla, coğrafyanın bir bilim dalı haline gelmesine öncülük eden ünlü Türk – İslam bilgini kimdir?
–Biruni
Türk – İslam dünyasının en önemli medreseleri hangileridir?
–Semerkant Medresesi ( Karahanlılar )
-Nizamiye Medresesi ( Selçuklular )
İslam dininin heykel ve resim sanatlarının yasak olması, Türk – İslam devletlerinde hangi sanat dallarının gelişmesine ortam hazırlamıştır?
–Hat
-Tezhip
Türk – İslam devletleri hangi sanat dallarında gelişme göstermiştir?
-Ahşap İşletmeciliği
-Taş İşlemeciliği
-Kuyumculuk
-Oymacılık
-Kakmacılık
-Çinicilik
-Minyatür
-Tezhip
-Hat
-Müzik
Türkler İslam mimarisine neler kazandırmışlardır?
–Türk Üçgeni
-Kubbe
-Sütun
-Köşeli Çatı
-Sivri Kemer
-Beş Köşeli Mihrap
Not: Biruni
-Ünlü matematikçi, astronomi bilginidir.
-Dünya’nın güneş etrafında bir yılda döndüğünü açıklamıştır.
Mescid-i Cuma
-Melikşah döneminde İsfehan’da yaptırılmıştır.
Eklenme Tarihi: 15 Temmuz 2017
Konu hakkında yorumunuzu yazın